CİSÜ Platformu tarafından gerçekleştirilen araştırmaya göre Adana’da ASM’lerde yeterli sayıda HPV test kitinin bulunmadığı ifade edildi.

Cinsel sağlık ve üreme sağlığı alanında çalışan ulusal veya yerel sivil toplum kuruluşları, akademik kurumlar, inisiyatifler, meslek örgütleri, akademisyenler ve aktivistlerin bir araya geldiği Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hakları (CİSÜ) Platformu, IPSOS Araştırma işbirliğiyle yürüttüğü, 6 İl (Adana, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Trabzon) özelinde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı (CSÜS) Hizmetleri Araştırma Raporu’nun sonuçlarını açıkladı. Görüşmelerin gerçekleştirildiği şehirlerde özellikle aile planlaması ürünlerinin ve hizmetlerinin eksikliği en önemli sorun olarak öne çıktı.

Rapor sonuçlarına göre, Adana’da birinci basamaktaki TSM, SHM ve ASM’lerin mevcut durumdaki görev tanımları ve verdikleri hizmetler konusunda bir belirsizlik ve bilgi eksikliği bulunduğuna işaret edildi. Raporda, “Özellikle ASM personellerinin görev tanımlarının genişliği, zaman kısıtı, personel sayısının poliklinik hizmeti verilen kişi sayısını karşılamada yetersiz kalması gibi sebeplerin CSÜS hizmetlerinin verilmesini kısıtladığı belirtildi. Ek olarak, kontraseptif malzeme eksikliği sorunu tespit edildi. Yapılan görüşmelerde 3 aylık iğne, doğum kontrol hapı vb. malzemelerin bulunmadığı kaydedildi. Şu anda hiçbir ASM’de HPV test kiti olmadığı ve danışanların kit gönderilen kısıtlı sayıdaki SHM’ye yönlendirildiği dile getirildi” ifadelerine yer verildi.

Kurumlara CSÜS kapsamında başvuran hastaların oranı yüzde 13 olarak belirtildi. CSÜS hastaları arasında 10 kişiden 4’ü gebe/lohusa izlem, 3,8’i de aile planlaması için başvuruyor. Bu kişilerden sadece 5’te 1’i cinsel sorunlarını danışıyor ve 10’da 1’i kanser taraması için kurumlara başvuruyor. 10 kurumdan 4’ünde çalışanlar başvuranlara ayrılan muayene süresini yeterli görmüyor. Bununla birlikte 10 kurumdan 2’sinde yetkin ebe ve hemşire sayısında yetersizlik bulunuyor. Görüşülen katılımcıların yüzde 31’i ildeki kurumların CSÜS hizmetlerine yönelik ihtiyaçları karşılamadığını, yüzde 69’u ise kurumlarının CSÜS alanındaki hizmetlerinin hasta ihtiyacını karşılamadığını kaydetti. Ağırlıklı olarak 25-40 yaş arası, evli, çocuklu kadınlara CSÜS konularında danışmanlık verildiği görüşülen sağlık çalışanları tarafından gözlemleniyor. Bekar ve genç kitle, CSÜS konuları özelinde daha çekingen olduğundan, hemcinsi ile rahat edebileceğini düşünerek hekim seçimini buna göre yapmaya çalışıyor. Adana’da yalnızca 10 katılımcıdan 2’si CSÜS hizmetleri konusunda çalışan kurumların arasında koordinasyonun kuvvetli olduğunu düşünüyor.

CİSÜ Platformu’nu Güçlendirme Projesi kapsamında, yerel düzeyde savunuculuk faaliyetlerinin ilk adımı olarak Adana, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Trabzon’da CSÜS hizmetleriyle ilgili saha  araştırması yapıldı. Araştırmayla toplam 6 şehirde sağlık kurumu çalışanlarından elde edilen verilere dayanılarak, bu illerdeki CSÜS hizmetleri ve haklarının güncel durumunun ortaya konulması amaçlandı. Görüşülen sağlık çalışanları, genel olarak verilen danışmanlık hizmetlerini yetersiz buluyor. Araştırmada, zaman kısıtı, günlük başvuran kişi yoğunluğu, iki taraflı olarak konu üzerine açıkça konuşmaktaki çekince ve zorlanma, toplumun tabu algısı ve dezavantajlı gruplara yönelik ayrımcı tutumlar ve kontraseptif malzeme eksikliğine işaret edildi. Araştırma kapsamında gerçekleştirilen görüşmelerde özellikle kontraseptif malzeme eksikliğinin ciddi bir sorun haline geldiği görüldü. 6 il genelindeki sağlık çalışanları, kondom haricinde kontraseptif malzemelerin kurumlara çok seyrek ve az sayıda geldiğini, CSÜS konusunda kendilerine başvuranların ihtiyaçlarını karşılayacak seviyede aile planlamasına yönelik malzeme sağlanamadığını vurguladılar.

Dezavantajlı gruplar CSÜS hizmetlerine ulaşamıyor

Araştırmada, CSÜS hizmetlerine erişimde en çok sıkıntı yaşayan gruplar arasında LGBTİ+ ve engelli bireylerin yer aldığı ve CSÜS hizmetlerinin kapsayıcılığının artırılması gerektiği belirtildi. Raporda özellikle halkın CSÜS hizmetleriyle ilgili bilgi eksikliği ve hizmet talebindeki çekincelerinin aşılabilmesi ve hizmete erişimin artırılması için şu çözüm önerileri dile getirildi: “Devletin, kamu spotları, iletişim materyalleri ile halkı bilgilendirmesi, 1. basamak sağlık kurumlarına başvurmaya teşvik etmesi ve bu konudaki olumsuz toplumsal algıları yıkması gerekiyor. CSÜS ile ilgilenen bir birim kurularak, sadece bu konu ile ilgilenen personellerin 1. basamak sağlık kurumlarında yer alması, ayrıca kurum içerisinde bu konu için özel bir alan ayrılmasıyla birlikte hem zaman kısıtı sorunu çözülecek hem de kişilerin kendilerini daha rahat hissetmesi sağlanabilecek. Dezavantajlı hale getirilmiş gruplar, özellikle engelliler, gençler ve LGBTİ+’lar için ihtiyaçlarına özgü danışmanlık sağlanarak, Sağlık Bakanlığı tarafından gençlere yönelik resmi bir platform oluşturulabilir. Tanı ve tetkik hizmetleri geliştirilebilir, çeşitlendirilebilir ve taramalar sıklaştırılabilir. Kurumlar arası koordinasyon yetersiz bulunurken, özellikle 1. basamak ile 2. basamak kurumlar arasındaki koordinasyonun daha sistemli ve devamlı hale getirilmesi ve kurumlar arası iletişimin güçlendirilmesi gerektiği sağlık çalışanlarının beklentileri arasında yer aldı.”

Bilgilendirici posterler hazırlanmalı

Görüşülen sağlık çalışanları Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanmış, kaliteli, güvenilir, renkli basım, güncel, kısa, kolay anlaşılabilir, yönlendirici materyaller talep ediyorlar. Materyallerin bol görsel içermesi önemli bulunurken, üreme sistemi maketi gibi görsel materyallerin de 1. basamak sağlık kurumlarında yer alması talep ediliyor. Mevcut materyallerin içeriğini yetersiz bulan sağlık çalışanları,

aile planlaması ve korunma yöntemlerinin, CYBE ve tedavi yöntemleriyle ilgili bilgilendirmelerin,

güvenli cinselliğe dair detayların (cinsel haklar, istismar gibi), cinsiyet kimlikleri ve cinsel yönelimlerin, gebe izlem süreçlerine dair detayların da materyallerde yer almasını beklediklerini kaydettiler.

Halka verilen CSÜS ile ilgili seminer ve eğitimler eskiden daha sık yapılırken bunların sayısının gittikçe azaldığı belirtiliyor. Özellikle okullarda farklı yaş gruplarına göre özelleştirilmiş CSÜS’ün seminerler ve eğitimler yoluyla aktarılması bekleniyor. Öte yandan halk eğitim merkezleri, belediyeler, müftülük vb. kurumlar ile yapılacak işbirliklerinin de halkı bilgilendirmek ve bilinçlendirmek açısından önemli olduğu ifade ediliyor.

Raporun tamamını okumak için tıklayınız.

CİSU Hakkında

CİSÜ Platformu, cinsel haklar ve üreme haklarının temel insan hakları kapsamına girdiği kabulüyle; cinsel sağlık ve üreme sağlığı haklarına ve hizmetlerine hiçbir ayrımcılık olmadan erişimi desteklemek üzere çalışan; ulusal ve yerel sivil toplum örgütleri, akademik kurumlar, meslek örgütleri ve akademisyenlerin bir araya gelerek bireyin özel hayatında ve kamusal alanda ortak savunuculuk çalışmaları gerçekleştirilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. CİSÜ Platformu 2013-2018 yılları arasında Kahire +20 ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Platformu adıyla çalışma yürütmüştür. Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu tarafından yürütülen Sivil Toplum Ağlar ve Platformlar Destekleme Programı tarafından desteklenen “Türkiye’de Üreme Hakları ve Sağlığı Platformunun Güçlendirilmesi” projesi kapsamında 2020 yılı şubat ayı itibariyle Platform çalışmaları yeniden aktive olmuştur. Platform cinsel sağlık ve üreme sağlığı, aile planlaması, kadın sağlığı, halk sağlığı, toplumsal cinsiyet eşitliği, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, engellilik, sığınmacı ve mülteciler, gençlik ve hukuk alanında çalışmakta olan sivil toplum kuruluşları ve bireysel üyelerden oluşmaktadır.