Altı Sigma Eğitim Yönetim Danışmanlık Reklam ve Organizasyon Limitet Şirketinin ortağı, Mali Müşavir Özlem Pekduraner, çocuk işçiliğine dikkat çekerek, bu konunun İş Kanunundaki yerine ve cezai müeyyidesine değindi.

Mali Müşavir Özlem Pekduraner, konu ile ilgili olarak şunları ifade etti.

Çocuk işçiliği hem Türkiye’nin hem de diğer ülkelerin başlıca sorunları arasında yer almaktadır. Çocuklar sağlıklı bir çevreden mahrum bırakılmakta, psikolojik, fiziksel, sosyal, kültürel ve duygusal gelişimlerine zarar veren koşullarda çalıştırılmaktadır.  Çocukların  fiziksel, sosyal, duygusal ve eğitsel gelişimine zarar veren koşullarda çalıştırılması insan hakları ihlalidir.

Oyun çağında olan, çalışma koşullarının ağırlığını, ruhen ve bedenen taşıyamayacak olan çocukları, özellikle sanayide ağır ve tehlikeli işlerde, sokakta, mevsimlik, geçici tarımda, inşaat, tekstil vb. sektörlerde çalışmaya yönelten çok sayıda neden var. Çocukları çalışmaya iten nedenler tespit edilip, bertaraf edilmelidir.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun “Çocuk İşgücü Araştırması” adlı özel konulu araştırma 2019 yılının IV. çeyreğinde (Ekim-Kasım-Aralık) Hanehalkı İşgücü Araştırması ile birlikte 5-17 yaş grubundaki çocuklara uygulanmış olup, bir ekonomik faaliyette çalışan 5-17 yaş grubundaki çocuk sayısının 720 bin kişi olduğu tespit edilmiştir. Bu, endişe verici bir durumdur.

“Çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağı” 4857 sayılı İş Kanunu’nun 71. maddesinde  şöyle ifade edilmiştir.

“On beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, on dört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler. On dört yaşını doldurmamış çocuklar ise bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler.

Çocuk ve genç işçilerin işe yerleştirilmelerinde ve çalıştırılabilecekleri işlerde güvenlik, sağlık, bedensel, zihinsel ve psikolojik gelişmeleri, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınır. Çocuğun gördüğü iş onun okula gitmesine, mesleki eğitiminin devamına engel olamaz, onun derslerini düzenli bir şekilde izlemesine zarar veremez.

Zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuz beş saatten; sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalışanların ise günde beş ve haftada otuz saatten fazla olamaz.

Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir.”

İşverenlerin işçilik maliyetlerini azaltmak istemesi ve belki de haklarını bilen ve savunan yetişkinleri çalıştırmaktansa kendilerini savunamayacak olan çocukları çalıştırmasının yani 4857 sayılı İş Kanunu’nun 71. maddesindeki “Çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağı” hükümlerine aykırı davranmasının cezası 2020 yılı için 2.809 TL.dir.

Çocukların emeğinin sömürülmesinin önüne geçilmesi amacıyla etkili stratejiler benimsenerek, cezai müeyyideler caydırıcı hale getirilmeli ve bu konuda daha duyarlı davranılmalıdır.