Bağımlılık dediğimizde korkuyoruz. Çünkü bir nesneye ya da insana bağımlı olma fikri dahi insani olarak bizleri rahatsız eder. Lakin çocukları yetiştirirken bağlı olmak ile bağımlılık arasındaki farkı fark edemeyerek, bağımlı çocuklar yetiştiren ebeveyn sayısı oldukça fazladır.
Bir çocuk kendi yapabileceği halde işlerini kendi yapmıyor ve ebeveynlerinden destek bekliyorsa bağımlıdır. Bir çocuk belirli nesneye ( tablet, telefon, oyuncak vb.) ya da nesnelere ulaşamadığında kriz geçiriyorsa, hırçınlaşıyorsa bağımlıdır.
Çocuklar yeni doğan döneminde, yaşamın ilk 6 ayında, tamamen bağımlıdırlar. Fiziksel ve duygusal olarak ihtiyaçlarını karşılayan kişi ile güvenli bir şekilde bağlanmak ister. Doğumdan itibaren bakım veren kişi ile kurulan güvenli bağ, çocuğun vakti geldiğinde bağımsız olmasını sağlayacak önemli bir koşuldur. Çocukların yaşları büyüdükçe bağımsızlaşmaya başlarlar. 2 yaş döneminde bazı kaynaklarda sendrom olarak bahsedilmesinin bir nedeni de budur. Kendi başına bir şeyleri başarabildiğini gören çocuk , başarmak ister. Aile tarafından çabalamasına fırsat verilmedikçe hırçınlaşır. Doğru zamanda çocuklara fırsatlar verilmediğinde çocuklarımız bize bağlı değil sadece bağımlı olurlar.
Bağımlı çocukların bazı özellikleri vardır. Çekingendirler, tek başlarına okulda ya da evde bir şeyleri yapmak istemezler, yapmaları gerektiğinde ise desteklenmeye alıştıkları için zorlanırlar. Girişken davranamazlar ve arkadaşlık ilişkilerinde de zorluklar yaşayabilirler. Bağımlı oldukları aile bireylerinden, genellikle bu anne figürüdür, ayrılmak istemezler. Bağımlı olduğu kişi ile ayrı kalma düşüncesi dahi çocukta aksiyete yaratmaktadır. Yaşadığı yoğun kaygı ile tek başına baş edemediğinde eşlikcisi olarak istenmeyen davranışlar gelişmektedir. Bulunduğu ortamlarda korunmak ister. Çünkü çocuğun kendini koruyabileceği, kendi başına var olabileceğine dair inancı azalmıştır. Var olmak için desteklenmeye ihtiyaç duyar. Sosyal ilişkilerinde cesaretlendirilen/ cesaretlendirilmesi gereken çocuklar olurlar.
Bağımlılık bir an da oluşan bir davranış ve duygu biçimi değildir. Çocuk sürekli olarak bakım veren kişi ya da kişilerin kendinden daha iyi yapabildiğini gördüğünde kendi yapmaktan vazgeçer. Demokratik olmayan aile tutumu da bağımlı çocuk yetiştirmeye neden olan bir etkendir. Aileler çocuklarının bağımsız olabilmesi için neler yapabilirler?
- Çocuk büyürken serbest bırakabilmeli
- Anne ve baba olarak demokratik aile tutumunu benimsemeye çalışmalı
- Zaman zaman kısa ayrılıklar yaşamalı (bir gece büyükanne de kalabilmesi)
- Sosyal ortamlarda var olması için yönlendirilmeli
- Kendi işlerini kendi başına yapması desteklenmeli, yapabildiği kadarıyla kabul edilmeli
- Çocuktan istenilen, beklenilen davranışlar açıkça ifade edilmeli
- Sürekli olarak onaylamak yerine , kendi kararlarını vermesi desteklenmelidir.
Çocuklar bizlere emanet edilmiş bizden bağımsız bireylerdir. Onların yolculuklarında eşlik ettiğimizi unutmadan çocuklarımızla yol alamalıyız.
